Ég er ekki sátt við stöðu íslenskra sjómanna í alþjóðlegu
samhengi og þá helst íslenskra yfirmanna á skipum. Það er reyndar ekki nýtt og
á sér gamlar ástæður.
Haustið 1976 hafði Svavar Guðmundsson samband við stjórn Skólafélags Vélskóla Íslands og bar sig illa undan þeirri staðreynd að hann sem fullmenntaður vélstjóri með öll réttindi frá Vélskóla Íslands hefði engin réttindi til vélstjórnar á hinum Norðurlöndunum. Hann sigldi á þessum tíma hjá sænska skipafélaginu Broström Line á undanþágu sem vélstjóri á skipum félagsins þar sem íslensk réttindi hans voru einskins metin í Svíþjóð. Við unga og ákafa fólkið í stjórn skólafélagsins hófum að kanna málið og þetta reyndist rétt. Við höfðum engin réttindi erlendis og íslenskt vélstjóraskírteini gilti einungis á íslenskum skipum, hvergi annarsstaðar. Við könnuðum ástæður þessa og í ljós kom að til var samnorrænn samningur um gagnkvæm atvinnuréttindi sjómanna og Íslendingar voru ekki aðilar að þessum samningi. Við nánari athugun kom í ljós að opinberar ástæður þessa voru að íslensk yfirvöld óttuðust að norrænir sjómenn kæmu til Íslands í stórum stíl og tækju störfin frá íslenskum sjómönnum. Um leið var þetta gagnkvæmt, við fengum engin réttindi á Norðurlöndunum og vorum því bundin íslensku vistarbandi með réttindi sem voru einskis nýt utan landsteinanna.
Stundum hvarflaði að mér sú hugsun að ástæður þess að Íslendingar hefðu ekki samþykkt samninginn væri ekki ótti við að útlendingar sæktu hingað heim til starfa, heldur fremur ótti LÍÚ og Sambands íslenskra kaupskipaútgerða við að íslenskir yfirmenn á skipum hyrfu af landi brott og að ekki fengjust menn til starfa á íslenskum skipum í framhaldinu.
Hvað um það, ég var ekkert ginkeypt fyrir störfum erlendis á þessum tíma, var með fjölskyldu á Íslandi og sátt við að vera á Íslandi, en það átti eftir að breytast. Mörgum árum síðar flutti ég til Svíþjóðar og með mína menntun var vel tekið á móti mér í landi í Svíþjóð og ég fékk vinnu við hæfi og ekkert við það að sakast og ég held að orkuverið þar sem ég starfaði hafi fengið að njóta starfskrafta minna á jákvæðan hátt, en það er önnur saga. Ég kannaði stöðuna á sjó, og þar sem ég var ekki með alþjóðlegt vélstjóraskírteini, einungis íslenskt, var ég réttindalaus á sjó.
Íslendingar hafa neyðst til að veita vélstjórum alþjóðleg réttindi svokölluð STCW skírteini, ekki síst vegna þess að öll íslensk farskip eru skráð erlendis og þegar lent er í eftirliti í höfnum erlendis eru séríslensku réttindin einskis virði. Án alþjóðlega skírteinisins hafa Íslendingar ekki einu sinni réttindi á flóabátinn Baldur, hvað þá Herjólf eða þessi fáu skip sem enn sigla með íslenskum áhöfnum og alls ekki erlendis.
Íslensk yfirvöld hafa hingað til hlustað á LÍÚ og eru því ekkert að flýta sér að uppfylla þær reglur sem þurfa að gilda á alþjóðsviði, þar á meðal um sjóferðabækur. Íslensku sjóferðabækurnar eru einskis virði, auðveldar í fölsun og enginn tekur mark á þeim lengur á Íslandi. Þetta er hvort eð er allt orðið tölvuskráð.
Gamanið fer að kárna þegar Íslendingar ráða sig á erlend skip sem sigla um höfin sjö. Víða er tölvueign takmörkuð sem og notkun þeirra og ekki tekið mark á neinu öðru en löggiltum sjóferðabókum sem eru mjög áþekkar vegabréfum með öllum þeim öryggiskröfum sem fylgja slíkum pappírum. Innan Siglingaráðs hefur Hilmar Snorrason hjá Slysavarnarskóla sjómanna margítrekað kröfuna um að úr þessu verði bætt og hefi ég reynt að taka undir með honum hjáróma röddu, en hjá Innanríkisráðuneyti segjast menn ekki hafa efni á að veita íslenskum sjómönnum frelsi frá vistarbandinu.
Sveiattan!
Haustið 1976 hafði Svavar Guðmundsson samband við stjórn Skólafélags Vélskóla Íslands og bar sig illa undan þeirri staðreynd að hann sem fullmenntaður vélstjóri með öll réttindi frá Vélskóla Íslands hefði engin réttindi til vélstjórnar á hinum Norðurlöndunum. Hann sigldi á þessum tíma hjá sænska skipafélaginu Broström Line á undanþágu sem vélstjóri á skipum félagsins þar sem íslensk réttindi hans voru einskins metin í Svíþjóð. Við unga og ákafa fólkið í stjórn skólafélagsins hófum að kanna málið og þetta reyndist rétt. Við höfðum engin réttindi erlendis og íslenskt vélstjóraskírteini gilti einungis á íslenskum skipum, hvergi annarsstaðar. Við könnuðum ástæður þessa og í ljós kom að til var samnorrænn samningur um gagnkvæm atvinnuréttindi sjómanna og Íslendingar voru ekki aðilar að þessum samningi. Við nánari athugun kom í ljós að opinberar ástæður þessa voru að íslensk yfirvöld óttuðust að norrænir sjómenn kæmu til Íslands í stórum stíl og tækju störfin frá íslenskum sjómönnum. Um leið var þetta gagnkvæmt, við fengum engin réttindi á Norðurlöndunum og vorum því bundin íslensku vistarbandi með réttindi sem voru einskis nýt utan landsteinanna.
Stundum hvarflaði að mér sú hugsun að ástæður þess að Íslendingar hefðu ekki samþykkt samninginn væri ekki ótti við að útlendingar sæktu hingað heim til starfa, heldur fremur ótti LÍÚ og Sambands íslenskra kaupskipaútgerða við að íslenskir yfirmenn á skipum hyrfu af landi brott og að ekki fengjust menn til starfa á íslenskum skipum í framhaldinu.
Hvað um það, ég var ekkert ginkeypt fyrir störfum erlendis á þessum tíma, var með fjölskyldu á Íslandi og sátt við að vera á Íslandi, en það átti eftir að breytast. Mörgum árum síðar flutti ég til Svíþjóðar og með mína menntun var vel tekið á móti mér í landi í Svíþjóð og ég fékk vinnu við hæfi og ekkert við það að sakast og ég held að orkuverið þar sem ég starfaði hafi fengið að njóta starfskrafta minna á jákvæðan hátt, en það er önnur saga. Ég kannaði stöðuna á sjó, og þar sem ég var ekki með alþjóðlegt vélstjóraskírteini, einungis íslenskt, var ég réttindalaus á sjó.
Íslendingar hafa neyðst til að veita vélstjórum alþjóðleg réttindi svokölluð STCW skírteini, ekki síst vegna þess að öll íslensk farskip eru skráð erlendis og þegar lent er í eftirliti í höfnum erlendis eru séríslensku réttindin einskis virði. Án alþjóðlega skírteinisins hafa Íslendingar ekki einu sinni réttindi á flóabátinn Baldur, hvað þá Herjólf eða þessi fáu skip sem enn sigla með íslenskum áhöfnum og alls ekki erlendis.
Íslensk yfirvöld hafa hingað til hlustað á LÍÚ og eru því ekkert að flýta sér að uppfylla þær reglur sem þurfa að gilda á alþjóðsviði, þar á meðal um sjóferðabækur. Íslensku sjóferðabækurnar eru einskis virði, auðveldar í fölsun og enginn tekur mark á þeim lengur á Íslandi. Þetta er hvort eð er allt orðið tölvuskráð.
Gamanið fer að kárna þegar Íslendingar ráða sig á erlend skip sem sigla um höfin sjö. Víða er tölvueign takmörkuð sem og notkun þeirra og ekki tekið mark á neinu öðru en löggiltum sjóferðabókum sem eru mjög áþekkar vegabréfum með öllum þeim öryggiskröfum sem fylgja slíkum pappírum. Innan Siglingaráðs hefur Hilmar Snorrason hjá Slysavarnarskóla sjómanna margítrekað kröfuna um að úr þessu verði bætt og hefi ég reynt að taka undir með honum hjáróma röddu, en hjá Innanríkisráðuneyti segjast menn ekki hafa efni á að veita íslenskum sjómönnum frelsi frá vistarbandinu.
Sveiattan!
0 ummæli:
Skrifa ummæli