18. september 2014 - Hugleiðing um farmennsku eftir strand.

Það strandaði skip við Austfirði á miðvikudagskvöldið, annað erlenda skipið sem strandar við Íslandsstrendur á skömmum tíma.  Ef þetta er ekki tilefni kenninga um vonda útlenda sjómenn verð ég illa svikin.  Af hverju eru Íslendingar ekki á skipum sem eru í ferðum við Íslandsstrendur?

Ég fór að gamni mínu að skoða stöðu mála umhverfis Ísland þessa stundina.

Í Reykjavík er Dettifoss frá Antigua með íslenskri áhöfn.  Á Grundartanga er Helgafell frá Færeyjum með íslenska áhöfn og suður af Reykjanesi er Lagarfoss frá Antigua með íslenska áhöfn. Þetta eru skipin með íslenskar áhafnir við Íslandsstrendur á miðnætti á miðvikudagskvöldið þegar Green Freezer er fastur með afturendann uppi í fjöru á Fáskrúðsfirði. Auk þeirra er Reykjafoss frá Gíbraltar í Sundahöfn en áhöfnin þar er að mestu útlendingar. Í Straumsvík er Lowlands Sky frá Panama, á Akureyri er Horst B frá Antigua og ekki má gleyma Maritime Prosperity frá Panama í Mjóeyrarhöfn á Reyðarfirði, sennilega að losa súrál eins og Lowlands Sky.  Blessunin hún Alma sem fór hringferð um jörðina síðasta vetur með hvalkjöt til Japan er á Neskaupstað, væntanlega að lesta frosinn fisk.  Þá má ekki gleyma því að Samskip Akrafell frá Antigua er enn í höfn fyrir austan, illa laskað eftir strand.  Það var í föstum áætlanasiglingum milli Íslands og annarra landa rétt eins og Horst B, Reykjafoss og Franscisca frá Hollandi sem er sunnan við Reykjanes með unnið ál frá Straumsvík til Rotterdam.  Sunnan við Reykjanesi ð er einnig Wilson Caronte frá Antigua á leið frá Hafnarfirði til Vlissingen.  Fyrir austan land er einnig frystiskipið Silver River nýfarið frá Þórshöfn á Langanesi á leið til Vlissingen í Hollandi. Skipið var til skamms tíma undir stjórn Skagamannsins Einars Vignis Einarssonar, en þetta er eitt þeirra skipa sem var smíðað fyrir Eimskip-CTG  í Noregi en sem félagið missti í hruninu.  Norröna frá Færeyjum  er nýlega farin frá Seyðisfirði áleiðis til heimahafnar og loks ber að nefna flutningaskipið Bulk Juliana frá Panama sem er úti fyrir suðausturlandi á leið sinni frá Narvík í Noregi til Nýfundnalands.  Þetta er sá floti flutningaskipa sem er nærri Íslandsströndum á miðnætti á miðvikudagskvöld, þrjú skip með íslenskum áhöfnum, fjögur önnur í föstum áætlunarsiglingum milli Íslands og annarra landa en önnur skip í tilfallandi ferðum til og frá Íslandi.

Ég rifja upp í huganum þá tíma þegar Eimskip var með 26 skip í rekstri þar af 25 undir íslenskum fána og öll með íslenskum áhöfnum, Sambandið með nokkur skip, sömuleiðis Hafskip, Nesskip, Ríkisskip, Víkurskip og fleiri. Þetta er liðin tíð. Þá ætla ég ekki að halda því fram að þessi skipsströnd séu vondum útlendum sjómönnum að kenna né fleiri skipsströnd eins og Wilson Muuga á sínum tíma. Það eru einfaldlega engir íslenskir sjómenn lengur til staðar til að sigla skipunum í strand.

Í dag eru sjö farskip með íslenskum áhöfnum,  fimm hjá Eimskip, tvö hjá Samskip. Það gengur illa að manna þessi skip réttindafólki. Ameríkuskipin eru mönnuð útlendingum  sem og skipin sem eru í trampinu og það er ekki til íslenskur mannskapur til að manna þessi skip. Íslendingarnir sigla ennþá á rjómanum af áætlunarsiglingunum, þ.e. á milli Íslands, Bretlands og meginlands Evrópu en það er að verða liðin tíð.  Margir áhafnarmeðlimir eru að komast á aldur og það eru engir til að taka við af þeim. Íslenskir vélstjórar fara til Noregs með 60% hærri laun og góð fríðindi þótt þeir búi áfram á Íslandi. Ungir menn sem byrja hjá skipafélögunum sjá ruglið í launakjörunum og hætta fljótlega og fara til erlendra útgerða. Þeir bíða ekkert eftir atkvæðagreiðslum hjá félaginu um 2,8% launahækkun heldur greiða atkvæði með fótunum. Þeir sem enn sigla hjá Eimskip eða Samskip eru í ástarsambandi við útgerðirnar og geta ekki hugsað sér að fara til Noregs þrátt fyrir mun lakari kjör hér á landi. Þeir eru bara svo fáir sem eftir eru og fækkar stöðugt.

Ætli ég megi ekki telja sjálfa mig í hópi þessara  fáu vélstjóra sem enn eru ástarsambandi við Eimskip þótt ég hafi ekki  verið í föstu starfi hjá félaginu um margra ára skeið. Af hreinni tryggð við Eimskip fagna ég því þegar hringt er í mig og ég beðin um  fara eina og eina ferð með skipum félagsins. Ég mæti um borð og þeir sem eru fyrir um borð eru venjulega gamlir félagar frá því á áttunda eða níunda áratug síðustu aldar og verða þar oft fagnaðarfundir.  Það er aldrei nýtt fólk um borð, bara gömlu félagarnir og við minnumst þeirra sem eru farnir á eftirlaun eða yfir móðuna miklu. Íslensk farmennska er að renna sitt skeið á enda.

Undanfarið hefi ég viðað að mér bókum um dönsk skipafélög, Mærsk, Lauritzen og DFDS. Þegar ég horfi á gengi þessara skipafélaga í gegnum árin furða ég mig á þeirri skammsýni sem réði ríkjum á Íslandi á níunda og tíunda áratug síðustu aldar þegar stefnan var að flagga skipunum út og ráða útlendinga í störfin, öfugt við það sem umrædd skipafélög gerðu. Þess vegna er íslensk farmennska að líða undir lok. Það er hugsanlega of seint að bjarga henni .