10. október 2012 - Arfavitlaus hugmynd

Enn og aftur er hugmyndin komin upp um að breyta hitaveitutönkunum í Öskjuhlíð fyrir nátturuminjasafn. Hún er jafnvitlaus og áður, en Björn Bjarnason kom fyrst fram með þessa hugmynd árið 2001 og margir hafa apað hana eftir honum og allir virðast þeir vera úti á þekju í þessum málum. Líka Björn Bjarnason sem þó er alinn upp í næsta nágrenni við hitaveitutankana. Ég ætla því að endurtaka stóran hluta af gömlum pistlum um umrædda hitaveitutanka.

Glerhýsi hentar engan veginn undir náttúrugripasafn. Margir gripanna þola ekki dagsljósið og myndu eyðileggjast á stuttum tíma við slíka geymslu. Þá gætu margir gripir eyðilagst, þar á meðal verðmætustu gripirnir ef eitthvað kæmi fyrir einhvern tankinn og leki kæmi að honum. Vafalaust hefur hugmynd þeirra sem komu fram með þessa tillögu verið sú að nýta hitaveitutankana fyrir safnið, en það er tómt mál því þeir eru í notkun, í þeirri notkun sem þeim var ætlað í upphafi, að geyma heitt vatn til notkunar fyrir "lattélepjandi lopatreflana" í 101 Reykjavík og 107 Reykjavík.

Einn tankurinn var tekinn af Reykvíkingum fyrir dúkkusafn fyrir fáeinum árum. Sú ráðstöfun skerti rekstraröryggi íbúa miðbæjar og vesturbæjar um fjórðung. Síðan hafa risið mörg stórhýsi í miðborginni sem sömuleiðis hafa skert rekstraröryggið og fyrirhuguð uppbygging í miðbænum mun skerða það enn frekar. Ég hefi heyrt að dúkkusafnið greiði aðeins 70 þúsund krónur á mánuði fyrir leigu tanksins og því full ástæða til að segja dúkkusafninu upp leigunni og koma því í hentugra húsnæði en breyta tankinum til fyrra horfs og endurnýjaðs rekstraröryggis sem er einfalt mál enda allar lagnir enn til staðar í „katakombunum“ undir Perlunni.

En hvað er þá til ráða? Einfaldast er auðvitað að nýta Perluna áfram á þann hátt sem gert var eftir byggingu hennar fyrir rúmum tveimur áratugum, sem miðlunargeyma fyrir heitt vatn, sem blöndunarstöð fyrir háhitavatn frá Bolholti, Elliðaárdal og Mosfellssveit og sem miðlun fyrir ylströndina í Nauthólsvík. Veitingahúsin má reka áfram og vafalaust er hægt að finna hagkvæmari not fyrir miðrýmið en nú er. Til vara má vissulega taka hluta hitaveitutankanna undir safnastarfsemi, en þá má heldur ekkert bregðast því slíkt mun valda miklum erfiðleikum í hvert sinn sem tankarnir tæmast af einhverjum orsökum og loft kemst inn á hitaveitukerfið.

Ein hugmynd gæti verið að reisa nýja tanka á öðrum stað. Það var gert þegar hitaveitutankarnir í Öskjuhlíð voru endurnýjaðir á árunum fyrir 1990 og gömlu tankarnir frá styrjaldarárunum voru rifnir og Perlan reist í þeirra stað. Þá voru tveir tankar með samtals 18000 tonna geymsluplássi byggðir við hlið dælustöðvarinnar í Öskjuhlíð, en umframvatnið sem nú nýtist meðal annars fyrir ylströndina og til uppblöndunar látið renna í „Læragjá“ meðan á framkvæmdum stóð. Eftir að Perlan var risin voru tankarnir fluttir upp á Reynisvatnsheiði og nýttir þar fyrir heitt vatn frá Nesjavöllum. Þess má geta að þeir þrír tankar sem í dag eru notaðir undir heitt vatn rýma einungis 12000 tonn, en tveir eru notaðir undir bakrennsli og sá sjötti undir dúkkusafnið. Af hverju skyldu verkfræðingarnir hafa reiknað með 18000 tonna rými í bráðabirgðatönkunum, en ekki bara einum tank með 9000 tonnum eða jafnvel enn minna? Þá má ímynda sér hve útsýni til Perlunnar myndi rýrna mikið ef reistir yrðu nýir hitaveitutankar í stað þeirra sem eru í Perlunni. Allar þessar hugmyndir að breytingum eiga það sameiginlegt að kosta gífurlega fjármuni fyrir Orkuveituna sem á ekki mikið af aurum á þessum síðustu og verstu tímum og það eitt er nægilegt til að ýta þeim út af borðinu.

Loks er ein lausn enn til í spilunum. Hún er sú að skella í lás. Láta Náttúrugripasafnið fá Perluna og hitaveitutankana og hætta að dæla heitu vatni til íbúanna í 101 og 107 Reykjavík. Þá yrði ástandið fljótlega eins og það var á árunum kringum 1940 þegar þykk og dökk mengunarský lágu yfir Reykjavík á köldum vetrarmorgnum. Þetta myndi vafalaust vekja upp slæmar minningar fyrir þá ellefu borgarfulltrúa sem búa í 101 og 107 Reykjavík, en vafalaust verður hrikalegur kostnaður við nýtt dælukerfi hitaveitu fyrir þessi tvö hverfi sem þó yrði með skertu rekstraröryggi frá því sem nú er til vanda fyrir borgarsjóð. Þá yrðu örugglega góð not fyrir lopatreflana fyrir þá sem lepja latté alla daga.

Sjálf þakka ég fyrir að búa í hverfi án borgarfulltrúa og hafa enn góðan aðgang að heitu vatni í þeirri von að engum þeirra detti til hugar að flytja hingað í Árbæjarhverfið.